ΚΩΣΤΗΣ ΠΑΛΑΜΑΣ

ΚΩΣΤΗΣ ΠΑΛΑΜΑΣ

Κυριακή 31 Ιανουαρίου 2016

Όταν η Ελλάδα εκστράτευε στη Μικρά Ασία...

Όταν η Ελλάδα εκστράτευε στη Μικρά Ασία... Έπρεπε να γίνει η Μικρασιατική εκστρατεία ή όχι; Διαβάστε ένα ιστορικό ντιμπέιτ!

Τον Μάιο του 1919, η Ελλάδα βρέθηκε μία ανάσα πριν από την ολοκλήρωση της Μεγάλης Ιδέας, ενός δόγματος που καθοδήγησε την ελληνική εξωτερική πολιτική για σχεδόν 100 χρόνια. Τα τρία χρόνια της Εκστρατείας από το 1919 μέχρι το 1922 σημαδεύτηκαν από λαμπρές στιγμές, μεγάλες νίκες αλλά και μεγάλες ήττες με την τελευταία πράξη του δράματος να γράφεται στην προκυμαία της Σμύρνης. Ενενήντα χρόνια μετά, οι ιστορικοί μοιάζουν διχασμένοι σε σχέση με την αναγκαιότητα και την πορεία της Μικρασιατικής Εκστρατείας. Έπρεπε ή όχι να πάμε στη Σμύρνη; Υπήρχε καλύτερη μοίρα για τους Έλληνες από τη σφαγή και τον ξεριζωμό;
Δείτε εδώ ένα ιστορικό ντιμπέιτ. Έπρεπε ή όχι να πάμε στη Σμύρνη;
  • Γιώργος Μιχαηλίδης: «Θα ήταν εθνική προδοσία να αγνοηθούν τόσοι πολλοί Έλληνες την κρίσιμη στιγμή»
Η Ελλάδα μετά την πτώχευση του 1893 και τον ατυχή πόλεμο του 1897, κατάφερε μέσα σε μόλις 22 χρόνια να απελευθερώσει περιοχές που θεωρούνται παραδοσιακά κομμάτια του ελληνισμού ασχέτως εάν πληθυσμιακά το ελληνικό στοιχείο υπερτερούσε ή όχι. Θεσσαλία, Ήπειρος, Κρήτη, νησιά Αιγαίου, Μακεδονία, Θράκη, όλες αυτές οι περιοχές ποτίστηκαν με το αίμα των Ελλήνων αγωνιστών προκειμένου να ελευθερωθούν. Μαζί με το αίμα αυτό όπως ήταν φυσικό χύθηκε και αίμα πολλών άλλων βαλκανικών λαών οι οποίοι και αυτοί πάσχιζαν για την δική τους εθνική ολοκλήρωση.
Το 1919 μετά το τέλος του Α' Παγκοσμίου Πολέμου, οι Μεγάλες Δυνάμεις αποφασίζουν οριστικά (με ορισμένες επιφυλάξεις πάντως) την διάλυση του Μεγάλου Ασθενούς (Οθωμανική Αυτοκρατορία). Είναι μία περίοδος που τα συμφέροντα μιας μεγάλη αυτοκρατορίας, της Βρετανικής, ταυτίζονται για πρώτη φορά με τα ζητήματα του Ελληνισμού. Η Ελλάδα, και ο Ελευθέριος Βενιζέλος κατά κύριο λόγο πετυχαίνουν το αδιανόητο. Οι Έλληνες αποβιβάζονται στην Σμύρνη ως εγγυητές της τήρησης της τάξεως, προκειμένου να προστατευθούν οι χριστιανικοί πληθυσμοί ασχέτως εθνότητας, οι οποίοι ήδη λίγο μετά το τέλος των Βαλκανικών Πολέμων, σφαγιάζονταν από τους Νεότουρκους.
Σε αυτό το σημείο αξίζει να πούμε πως είναι πραγματικά δύσκολο να υποστηρίξεις μία εκστρατεία η οποία κατέληξε όπως όλοι ξέρουμε. Ωστόσο τα επιχειρήματα έχουν να κάνουν με τις συνθήκες με τις οποίες πήγε η Ελλάδα στην άλλη πλευρά του Αιγαίου και όχι με τις εξελίξεις κατά την διάρκεια της Εκστρατείας, οι οποίες ήταν πολλές και δεν πρέπει να αναλυθούν εδώ. Το πόνημα αυτό δεν πρόκειται περί ενός «what if - Τι θα γινόταν αν», αλλά στο να στηριχθεί πως η σωστότερη επιλογή για την περίοδο εκείνη ήταν η απόβαση στην Σμύρνη.
Λίγο πριν την Μικρασιατική Εκστρατεία, η Ελλάδα έχει σχεδόν τα ίδια σύνορα με σήμερα, όχι όμως και τον ίδιο πληθυσμό. Εντός των συνόρων κατοικούσαν περίπου 4.000.000 Έλληνες πολίτες, την ίδια ώρα που οι Έλληνες σε Μικρά Ασία, Κωνσταντινούπολη και Βόρεια Ήπειρο, υπολογίζονταν σχεδόν σε άλλους τόσους. Αυτό και μόνο είναι η βάση για να στηρίξει ο Ελευθέριος Βενιζέλος την απόβαση του Ελληνικού Στρατού στην Σμύρνη.
Όπως αναφέρει στο βιβλίο του «Χαμένες Πατρίδες» ο Γιάννης Καψής, για την δράση του Ελευθερίου Βενιζέλου στο Διασυμμαχικό Συμβούλιο του 1918:
«Ο Βενιζέλος υποστηρίζοντας τις ελληνικές διεκδικήσεις, υπέβαλε στο Διασυμμαχικό Συμβούλιο επίσημες τουρκικές στατιστικές αποδεικνύοντας, ότι μόνο στα βιλαέτια του Αϊδινίου (Σμύρνης) και Προύσης και στα σαντζάκια των Δαρδανελλίων και του Ικονίου διέμεναν 1.013.195 Έλληνες, με 652 σχολεία και 91.538 μαθητές. Και άλλες 350.000 Έλληνες ζούσαν στην περιοχή της Τραπεζούντας, όπου ζητούσε την δημιουργία αρμενικού Κράτους.
»Αλλά και μετά την προσάρτηση των περιοχών της δυτικής Μικράς Ασίας, που διεκδικούσε η Ελλάδα, θα παρέμεναν υπό τουρκικό ζυγό 922.000 Έλληνες διασκορπισμένοι στο βάθος της Ανατολής. Αν στους αριθμούς αυτούς προστεθούν οι 450.000 πρόσφυγες που είχαν ήδη φτάσει στην Ελλάδα και οι 900.000 που έπεσαν θύματα των σφαγών του 1914-15, αποδεικνύεται, ότι ανατολικά του Αιγαίου, πριν τους Βαλκανικούς πολέμους ζούσαν 3.635.195 Έλληνες».
Στους παραπάνω αριθμούς δεν προστίθενται οι Έλληνες της Κύπρου, της Βορείου Ηπείρου, αλλά και αυτοί της Ανατολικής Ρωμυλίας. Οι αριθμοί όσο υπερβολικοί και εάν ακούγονται σήμερα, επιβεβαιώνονται περίπου και από τα στοιχεία που παραθέτει και ο Δημήτρης Λιβάνιος στο βιβλίο «Εμείς οι Έλληνες», στο οποίο τονίζεται πως μόνο στο βιλαέτι του Αϊδινίου που αποτελείτο από τέσσερα σαντζάκια, σύμφωνα με τις στατιστικές του 1910 και αυτές του Οικουμενικού Πατριαρχείου του 1912, υπήρχε πληθυσμός περίπου 1.650.000 περίπου κατοίκων από τους οποίους οι 620.000 ήταν Έλληνες και οι 940.000 Τούρκοι, ενώ τους αριθμούς συμπλήρωναν οι Αρμένιοι, οι Εβραίοι και άλλες μικρότερες ομάδες.
Εδώ δεν πρέπει να ξεχνάμε το επίπεδο των ελληνικών πληθυσμών της Μικράς Ασίας που τόσο βιοτικά όσο κοινωνικά και πολιτισμικά ήταν σαφώς ανώτερο από αυτό των Ελλαδιτών. Οι πόλεις τους ήταν πιο μεγάλες, πλούσιες και πιο αναπτυγμένες. Μόνη εξαίρεση για την μητροπολιτική Ελλάδα ήταν η κοσμοπολίτικη Θεσσαλονίκη.
Αν κοιτάξουμε λοιπόν τους αριθμούς αυτούς, στην άλλη πλευρά του Αιγαίου υπήρχε μία... δεύτερη Ελλάδα, η οποία ήταν και πιο πλούσια. Επίσης βρισκόμαστε σε μια χρονική περίοδο που όπως διαφαίνεται οι αλλαγές των συνόρων φτάνουν σιγά σιγά στο τέλος τους. Έτσι προκειμένου να δομηθεί ένα κράτος που θα ευημερεί και θα έχει τις δυνατότητες να κοιτάξει το μέλλον χωρίς να είναι φοβικό απέναντι σε ιστορικούς γείτονες, επιβάλλεται η προσάρτηση των εδαφών αυτών στον εθνικό κορμό.
Οι Έλληνες όμως δεν ήταν τα «αδιαφιλονίκητα φαβορί» για να πάρουν την εντολή απόβασης της Σμύρνης. Φυσικά είχαν ήδη από το 1915 εκφράσει τις διεκδικήσεις προτάσσοντας ως επιχείρημα το ελληνικό στοιχείο, όμως αξιώσεις στην Ιωνία είχαν και οι Ιταλοί. Κατέχοντας τα Δωδεκάνησα και εφαρμόζοντας μία πολιτική εποικισμού η οποία είχε αρχίσει να φέρνει αποτέλεσμα, οι Ιταλοί επεδίωκαν να επεκτείνουν τα σύνορα των εδαφών που είχαν στο Αιγαίο και στην δυτική Μικρά Ασία. Έτσι απειλούσαν ευθέως τους Συμμάχους με προέλαση και κατάκτηση της Σμύρνης.
Οι Ιταλοί δεν ήταν όμως ο μοναδικός αντίπαλος της Ελλάδας. Όπως είναι φυσικό το μουσουλμανικό στοιχείο ήταν εχθρικό απέναντι στους «άπιστους γκιαούρηδες». Ο όρος «μουσουλμανικό στοιχείο» δεν χρησιμοποιείται τυχαία. Οι Τούρκοι ως έθνος δεν υπάρχουν εκείνη την περίοδο. Είναι μόλις που έχουν αρχίσει την σταδιακή τους αφύπνιση μετά το κίνημα των Νεότουρκων. Ο Κεμάλ είναι αυτός που οδηγεί τους μουσουλμάνους να δουν τις εξελίξεις μέσα από ένα εθνικό κάτοπτρο και όχι θρησκευτικό.
Την εποχή εκείνη λοιπόν, η Νεοτουρκική Οθωμανική Αυτοκρατορία, κυριολεκτικά καταρρέει όχι μόνο εδαφικά αλλά και πολιτικά, καθώς ο Σουλτάνος είναι έρμαιο των Δυτικών προκειμένου να διαφυλάξει την εξουσία του. Ο στρατός της Αυτοκρατορίας δεν υπάρχει, διαλύεται, εκτός από ένα μικρό κομμάτι του που είχε μείνει στην περιοχή του Πόντου προκειμένου να πολεμήσει σε ενδεχόμενη επίθεση της Ρωσίας, το οποίο όμως χρησιμοποιήθηκε τελικά για την Γενοκτονία των Ποντίων.
Ηγέτης του τουρκικού στρατού είναι ο Μουσταφά Κεμάλ ο οποίος καθοδηγεί την έκρηξη του επαναστατικού του κινήματος κατά του Σουλτάνου, στην Κωνσταντινούπολη. Ο άνδρας αυτός εκείνη την περίοδο θεωρείτο από τους Συμμάχους ως τρομοκράτης και μόλις στο τέλος του 1920 και αρχές του 1921 αρχίζει και λαμβάνει βοήθεια από τους Γάλλους, τους Ιταλούς αλλά και την Σοβιετική Ένωση του Λένιν.
Πραγματιστικά, ο ελληνικός στρατός είχε ένα ποιοτικό, ποσοτικό, αλλά και διοικητικό πλεονέκτημα απέναντι στις ορδές του Κεμάλ. Ο Έλληνας στρατιώτης, είτε κατώτερος σε αξίωμα, είτε ανώτερος, μπαρουτοκαπνισμένος και έμπειρος από τους Βαλκανικούς Πολέμους αποτελούσε την πιο αξιόμαχη και έμπιστη επιλογή σε ολόκληρη την ανατολική Μεσόγειο.
Εδώ πρέπει να σημειωθεί επίσης πως ο Ελληνισμός είχε ένα όπλο που ποτέ του δεν χρησιμοποίησε και αυτό ήταν οι Πόντιοι αντάρτες που ήταν ουσιαστικά στην πλάτη όχι μόνο των Οθωμανών αλλά και του ίδιου του Κεμάλ. Όχι μόνο δεν έστειλε στρατό να αποβιβαστεί από τα βόρεια της Μικράς Ασίας, αλλά άφησε τους Ποντίους κυριολεκτικά στην τύχη τους.
Χαρακτηριστικό είναι μάλιστα ένα περιστατικό στο οποίο περιγράφεται η συνάντηση μίας ποντιακής αντάρτικης ομάδας τον Ιούνιο του 1921 με τον αρχιστράτηγο Παπούλα. Η συνάντηση έγινε στην θέση Ιλνάρ Κατραντζί λίγα χιλιόμετρα ανατολικά του Σαγγαρίου. Περίπου 20 Πόντιοι μαχητές διασπούν τις τουρκικές γραμμές και συναντώνται με τον ελληνικό στρατό για να ζητήσουν βοήθεια.
Οι αντάρτες προσέφεραν 3960 χρυσές λίρες προς ενίσχυση του στρατεύματος που είχαν μαζέψει μετά από έρανο των κατοίκων των χωριών του Τοπ Τσαμ. Ζήτησαν όμως πολεμοφόδια, τυφέκια καθώς και ένα σύνταγμα πεζικού και μία μικρή δύναμη πεζικού. Οι αντάρτες υποστήριξαν πως οι δυνάμεις αυτές ήταν αρκετές προκειμένου όταν ενώνονταν μαζί με τις πολλές διάσπαρτες αντάρτικες ομάδες, να χτυπήσουν τον κεμαλικό στρατό από τα νώτα του.
Ο Παπούλας την κρίσιμη εκείνη στιγμή αρνήθηκε επικαλούμενος γραφειοκρατικές αγκυλώσεις αφήνοντας μία σημαντική ευκαιρία συνεργασίας με τον ποντιακό ελληνισμό για να έρθει εις πέρας το τιτάνιο έργο που είχε αναλάβει η Ελλάδα. Σημειώνεται πως οι ομάδες των Ποντίων μόνο μη υπολογίσιμες δεν ήταν. Πέραν από τις πάμπολλες επιτυχίες τους απέναντι σε υπέρτερες τουρκικές δυνάμεις, υπολογίζεται πως το 1921 οι Πόντιοι αντάρτες ανέρχονταν περίπου στους 15.000 άνδρες.
Συνοψίζοντας υπέρ της Μικρασιατικής Εκστρατείας υπάρχουν τα εξής επιχειρήματα:
  • Ο ακμαίος Ελληνισμός στα εδάφη της Μικράς Ασίας που δικαιολογούσε την στρατιωτική παρουσία.
  • Οι Μεγάλες Δυνάμεις ήταν –έστω και με αμφιβολίες- στο πλευρό των Ελλήνων.
  • Ο Τουρκικός-Οθωμανικός στρατός ήταν σαφώς κατώτερος από τον ελληνικό.
  • Οι Τούρκοι είναι διχασμένοι και ξεκινούν έναν εμφύλιο με την άνοδο του Κεμάλ.
  • Δεν υπήρχε κανένα εναλλακτικό σχέδιο προστασίας των χριστιανών στην Μικρά Ασία.
Τέλος σε ξεχωριστή παράγραφο αξίζει να τονιστεί πως ο μοναδικός τρόπος -ιστορικά- να έχεις απόλυτο έλεγχο του Αιγαίου, ήταν να κατέχεις και τις δύο του ακτές. Τα προβλήματα που αντιμετωπίζουμε σήμερα με τους Τούρκους, είναι η κληρονομιά της αποτυχίας της Μικρασιατικής Εκστρατείας.
  • Γιώργος Κοκκόλης: «Η Σμύρνη θα χανόταν έτσι κι αλλιώς»
Δεν είναι εύκολο να υπερασπιστείς μια θέση που εκ των πραγμάτων δεν εστερνίζεσαι, ιδίως όταν αυτή έρχεται σε αντίθεση με τις προσωπικές σου πεποιθήσεις αλλά και την καταγωγή σου. Είναι όμως εξαιρετικά σημαντικό στα ιστορικά ντιμπέιτ να παρουσιάζονται και οι δύο πλευρές ώστε να γίνεται κατανοητή η λεγόμενη «μεγάλη εικόνα».
Ας δούμε λοιπόν τον αντίλογο. Η κίνηση του Βενιζέλου στο να διεκδικήσει το βιλαέτι της Σμύρνης στις Συνθήκες Ειρήνης των Παρισίων ήταν μια κίνηση μεγάλου ρίσκου η οποία ήταν καταδικασμένη εξ' αρχής για τέσσερις λόγους:
  • ακόμη κι αν οι Τούρκοι δέχονταν την ελληνική κατοχή της Σμύρνης, η πόλη θα μαράζωνε
  • χάθηκαν «σιγουράκια» της διαπραγμάτευσης όπως η Κύπρος, η Βόρεια Ήπειρος και εν τέλει η Ανατολική Θράκη
  • ενδεχόμενη εμπλοκή μόνο της Ιταλίας στη δυτική Μικρά Ασία θα προστάτευε τους χριστιανικούς πληθυσμούς της περιοχής χωρίς να εκθέσει την Ελλάδα
  • ο Βενιζέλος έπρεπε να δώσει βάση στη δημιουργία ενός Αρμενοποντιακού κράτους ή να επιδιώξει διαύλους επικοινωνίας με τον Κεμάλ
Το πρώτο και βασικότερο επιχείρημα που αρθρώθηκε κατά της κατάληψη της Σμύρνης είχε εκφραστεί από τον Ιωάννη Μεταξά, ο οποίος είχε αντιληφθεί ότι το ανάγλυφο της Ανατολίας δεν επέτρεπε τη δημιουργία μετώπου στην Μικρά Ασία που να μπορεί να προστατεύεται στρατιωτικά ως μόνιμο σύνορο (πολλές φορές μιλώντας για τη Σμύρνη αγνοούμε πως η Ελλάδα δεν προσάρτησε ποτέ την περιοχή αλλά βρέθηκε εκεί ως εντολοδόχος (mandate) των Μεγάλων Δυνάμεων).
Ωστόσο υπάρχει και ένα δεύτερο εξίσου ενδιαφέρον αντεπιχείρημα, το οποίο είναι καθαρά οικονομικής φύσης και έχει να κάνει με τον οικονομικό μαρασμό που θα βίωνε η πόλη ακόμη και σε περίπτωση που ο Κεμάλ αποδεχόταν την ελληνική διοίκηση.
Ακόμη λοιπόν και στην περίπτωση που η επαναστατική κυβέρνηση του Ατατούρκ δεχόταν τα πεπραγμένα των Σεβρών, η ελληνική κυβέρνηση θα είχε να αντιμετωπίσει τις οικονομικές-κοινωνικές επιπτώσεις αυτής της επιλογής, αφού η πόλη θα μαράζωνε οικονομικά καθώς η όλη της εξαγωγική δύναμη βασιζόταν στις πρώτες ύλες που κατέφθαναν από το εσωτερικό της Ανατολίας. Αν λοιπόν οι Τούρκοι αποδέχονταν τις Συνθήκες, είναι προφανές ότι θα επέλεγαν ένα άλλο λιμάνι της δυτικής Μικράς Ασίας προκειμένου να εξάγουν τις πρώτες ύλες παρακάμπτοντας τα ελληνικά εδάφη. Συνεπώς, οι μικρές παραγωγικές δυνατότητες του βιλαετιού της Σμύρνης θα οδηγούσαν σταδιακά στον οικονομικό μαρασμό της πόλης.
Συνεπώς, στις διαπραγματεύσεις των Συνθηκών Ειρήνης στο Παρίσι, ο Βενιζέλος εξάντλησε σπουδαίο πολιτικό και διπλωματικό κεφάλαιο για μια περιοχή με πολύ μεγάλες δυσκολίες προσάρτησης στον εθνικό κορμό. Αντ' αυτής λοιπόν θα μπορούσε να εστιάσει σε περιοχές με συμπαγείς ελληνικούς πληθυσμούς που ήταν πολύ πιο εύκολο να ενσωματωθούν, όπως λ.χ. η Κύπρος και η Βόρειος Ήπειρος.
Η περίπτωση της Κύπρου θα ήταν μια σχετικά εύκολη υπόθεση, αφού η Βρετανία είχε προτείνει στην κυβέρνηση Ζαϊμη το 1915 την παραχώρηση του νησιού με αντάλλαγμα μια ναυτική βάση στο Αργοστόλι και στρατιωτικές διευκολύνσεις στη Σερβία που δεχόταν επίθεση από την Αυστροουγγαρία. 
Σε ότι αφορά την Ιταλία που ήταν ο «ιθύνων νους» πίσω από την παραχώρηση της Βορείου Ηπείρου στην Αλβανία, θα δεχόταν να αποδοθεί στην Ελλάδα προκειμένου να αποσπάσει τα εδάφη της Σμύρνης και του Αϊδινίου.
Υπό αυτό το πρίσμα λοιπόν, ο Βενιζέλος θα είχε τη δυνατότητα να εξασφαλίσει τα εν λόγω εδάφη αλλά και να κλειδώσει την προσάρτηση της Ανατολικής Θράκης. Με αυτό τον τρόπο θα εξασφάλιζε την χερσόνησο της Καλλίπολης. Ακόμη και στην περίπτωση που οι Σύμμαχοι αποχωρούσαν από τα Δαρδανέλλια και την Κωνσταντινούπολη, η Ελλάδα θα ήταν σε θέση να πιέζει διαρκώς την Τουρκία ενώ θα ενίσχυε την στρατηγική της θέση διατηρώντας τον έλεγχο των Στενών έστω κατά το ήμισυ.
Συνεπώς, ο Βενιζέλος έπρεπε να στρέψει το βάρος της διαπραγμάτευσης σε δύο πυλώνες: Στην δημιουργία ενός ισχυρού ανεξάρτητου Αρμενοποντιακού κράτους στα σύνορα της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας με την ΕΣΣΔ προκειμένου να εξασφαλίσει τους χριστιανικούς πληθυσμούς της περιοχής και στην προώθηση των Ιταλών στη δυτική Μικρά Ασία προκειμένου να εκθέσει εκείνους στην στρατιωτική αντιπαράθεση με τους Τούρκους. Παράλληλα αν επεδίωκε τη δημιουργία διαύλων επικοινωνίας με τους επαναστάτες του Κεμάλ θα μπορούσε ενδεχομένως να αποκτήσει ρόλο διαμεσολαβητή, εξασφαλίζοντας έτσι ένα απροσδόκητο σύμμαχο του Ατατούρκ και παράλληλα να δρομολογήσει μια σαφώς καλύτερη λύση για τους Έλληνες από αυτή που δόθηκε στην προκυμαία της Σμύρνης τον Αύγουστο του 1922 και στη Λωζάννη το 1923.
Η εν λόγω υπόθεση εργασίας φυσικά θεωρεί δεδομένο ότι η Ελλάδα δεν θα μπορούσε να σταθεί στη Μικρά Ασία και πως κάποια στιγμή οι ελληνικοί πληθυσμοί της Ανατολίας θα υποχρεώνονταν να εγκαταλείψουν τις εστίες τους. Ωστόσο η όλη πορεία του εθνικιστικού κινήματος τόσο στην Τουρκία όσο και στην ευρύτερη περιοχή έδειξε πως δεν υπήρχαν πια περιθώρια για πολυεθνικά κράτη.
Επίσης δεν λαμβάνει υπόψιν το μοιραίο αποτέλεσμα των εκλογών του 1920, θεωρώντας πως μια τέτοια διαπραγμάτευση θα μείωνε τους κραδασμούς που θα μπορούσε να προκαλέσει η παλλινόστηση του Κωνσταντίνου αναφορικά με τις σχέσεις της Ελλάδας με τους Συμμάχους.
Φυσικά τα ιστορικά διλήμματα είναι αμείλικτα στον τρόπο με τον οποίο τίθενται και είναι σαφές ότι ποτέ ένας Έλληνας πρωθυπουργός που θα είχε τη δυνατότητα να βρεθεί στη Μικρά Ασία να παραμελήσει τόσο την γεωστρατηγική της σημασία όσο και τους πληθυσμούς της για εδάφη που θεωρούντο «δευτέρας διαλογής» στην ελληνική ατζέντα τη δεδομένη στιγμή. Ωστόσο αν είχαν επιλεγεί αυτά, η Ελλάδα θα είχε μια σαφώς καλύτερη θέση και οι Μικρασιάτες ενδεχομένως μια καλύτερη μοίρα από αυτή που τους επιφύλαξε η Ιστορία...


Πηγή: http://e-didaskalia.blogspot.gr/2016/01/blog-post_779.html#ixzz3yqcnbtZf

Κυριακή 24 Ιανουαρίου 2016

Η ΝΙΚΗ ΤΟΥ ΣΠΥΡΟΥ ΛΟΥΗ...ΑΓΓ.ΒΑΡΕΛΑ

Ο νερουλάς από το Μαρούσι που έτρεχε «πιο γρήγορα και από άλογο»!




Ο ολυμπιονίκης μαραθωνοδρόμος μας Σπύρος Λούης




Κατά την αναβίωση των Ολυμπιακών Αγώνων στην Αθήνα το 1896, ένας φτωχός νερουλάς προστίθεται την τελευταία κυριολεκτικά στιγμή στη λίστα των αθλητών της ελληνικής ομάδας.
Κάποιος άσημος πιτσιρικάς από το Μαρούσι Αττικής είχε τερματίσει μόλις πέμπτος στους δεύτερους προκριματικούς αγώνες και τίποτα δεν έδειχνε ότι μπορούσε να πρωταγωνιστήσει στους Ολυμπιακούς.
Ο αρμόδιος όμως του αγωνίσματος, ταγματάρχης Γιώργος Παπαδιαμαντόπουλος, έτυχε να είναι διοικητής του Λούη όταν υπηρετούσε ο τελευταίος τη θητεία του στον στρατό και τον θυμόταν πολύ καλά για την πρωτόγνωρη αντοχή του στο τρέξιμο: «Από τους Αμπελόκηπους τον έστελνα στο Σύνταγμα για τσιγάρα και γυρνούσε σε είκοσι λεπτά», θα πει στην επιτροπή εγγυώμενος προσωπικά για την ετοιμότητα και το αξιόμαχο του Λούη.
Κι έτσι θα πάρει τελικά μέρος στους Ολυμπιακούς του 1896 το μεγάλο αυτό αουτσάιντερ και κόντρα σε όλες τις προσδοκίες θα μετατραπεί στον πρώτο αθλητικό θρύλο της νεότερης Ελλάδας! Η θρυλική μορφή των πρώτων Ολυμπιακών Αγώνων της Αθήνας και πρωταθλητής μαραθωνοδρόμος ήταν ένας άνθρωπος απλός που συνήθιζε να ντύνεται με την εθνική ενδυμασία του λαού του.
Ως γιος νερουλά, ο τσολιάς με το μετάλλιο στο στήθος κουβαλούσε από μικρός το νερό από σπίτι σε σπίτι διανύοντας τεράστιες αποστάσεις με τα πόδια, κάτι που σφράγισε τα παιδικά του χρόνια και τα μετέτρεψε σε περίοδο προπόνησης, έστω και άτυπη. Κι έτσι στις 29 Μαρτίου 1896 έγραψε μια από τις λαμπρότερες στιγμές του ελληνικού αθλητισμού μπαίνοντας θριαμβευτής στο Παναθηναϊκό Στάδιο ως ο ταχύτερος μαραθωνοδρόμος του κόσμου!
Μετά ήρθαν οι τιμές, οι έπαινοι και οι κολακείες, αν και ο Λούης δεν ζήτησε ποτέ τίποτα και δεν εξαργύρωσε τη νίκη του σε τίποτα άλλο παρά μόνο καντάρια εθνικής δόξας. Μόνο ένα γαϊδουράκι ζήτησε για να βοηθά τον πατέρα του να κουβαλάει το νερό! Ο νερουλάς από το Μαρούσι παρέμεινε νερουλάς και μετά τον άθλο του, ένας γνήσιος και σωστός λαϊκός ήρωας δηλαδή που δεν άλλαξε στο παραμικρό τη ζωή του κάτω από το φως της σπουδαίας και ιστορικής πρωτιάς του.
Συνέχισε να δουλεύει σκληρά, παρέμεινε για όλη του τη ζωή μεροκαματιάρης και μέχρι και στη φυλακή σύρθηκε αδίκως, κατηγορούμενος για πλαστογραφία! Ο Λούης ήταν όμως μεγαλύτερος από τις μικρότητες του κόσμου που έζησε και άφησε παρακαταθήκη έναν μύθο-μάθημα ζωής…

Πρώτα χρόνια

spproolosgssius100
Ο Σπύρος Λούης γεννιέται στις 12 Ιανουαρίου 1873 στο Μαρούσι της Αττικής μέσα σε φτωχή αγροτική οικογένεια απογόνων αγωνιστών του 1821. Ο πατέρας του δούλεψε κάποια στιγμή ως νερουλάς του χωριού και ο μικρός Σπύρος μπήκε από την πρώτη στιγμή στη δούλεψή του, βοηθώντας του να κουβαλά τα λίτρα νερού από σπίτι σε σπίτι, ελλείψει κεντρικής ύδρευσης. Τα γράμματα εξάλλου δεν τα έπαιρνε και τα σκασιαρχεία και οι τιμωρίες έπεφταν βροχή. Πριν εγκαταλείψει πάντως το Δημοτικό, πρόλαβε να μάθει δυο-τρια κουτσογράμματα που θα του φανούν αργότερα χρήσιμα.
spproolosgssius2
Οι ατέλειωτες αυτές διαδρομές που ήταν φορτωμένος με το πόσιμο νερό τον προπόνησαν πάντως καλά, αφήνοντας καλή παρακαταθήκη για το μέλλον. Τον Λούη τον ξαναβρίσκουμε στη στρατιωτική του θητεία, όπου διακρίνεται για τη σχεδόν υπεράνθρωπη αντοχή του και σύντομα γίνεται μύθος στον ελληνικό στρατό! Ένα περιστατικό της εποχής θέλει τον Λούη να τρέχει από την Αθήνα στο Μαρούσι και πάλι πίσω για να φέρει το πηλήκιο που είχε ξεχάσει στο σπίτι του, ώστε να είναι προβλεπόμενος στην πρωινή αναφορά του τάγματος!
Ο νεαρός υπηρετεί στο Τάγμα των Ευζώνων και ο διοικητής του Γιώργος Παπαδιαμαντόπουλος τον κάνει έμπιστό του, μιας και ο Λούης πεταγόταν να του φέρνει τσιγάρα σε μια απόσταση αρκετών χιλιομέτρων, την οποία κάλυπτε σε χρόνο-ρεκόρ. Όλοι οι ανώτεροί του έμεναν άφωνοι με την ταχύτητα και την αντοχή του. Μετά τον στρατό, ο Σπύρος συνέχισε να κουβαλά νερό στα σπίτια του Αμαρουσίου και της Αθήνας, ενώ εργαζόταν περιστασιακά και ως αγωγιάτης…

Οι Ολυμπιακοί της Αθήνας και ο θρίαμβος του Λούη

spproolosgssius3a
Με τις ελληνικές προετοιμασίες για την υποδοχή των πρώτων Ολυμπιακών Αγώνων στην Αθήνα να είναι πυρετώδεις, ο Λούης εξομολογείται στους συντοπίτες του ότι σκοπεύει να λάβει μέρος. Όσοι τον ήξεραν τον παρότρυναν να το κάνει, μεταξύ των οποίων και ο γυμναστής του στο σχολείο. Ο Λούης δήλωσε συμμετοχή στους συμπληρωματικούς προκριματικούς του Μαραθωνίου στις 24 Μαρτίου 1896, όταν αποφασίστηκε ότι ο αριθμός των ελλήνων αθλητών θα ήταν τελικά 10 και όχι 6, και την επομένη το πρωί βρίσκει αφέτη στον τύμβο του Μαραθώνα τον παλιό του διοικητή, τον ταγματάρχη Παπαδιαμαντόπουλο.
Ο αγώνας ήταν αδυσώπητος και οι αντίπαλοί του καλύτερα προπονημένοι, γι’ αυτό και ο Λούης κατατάσσεται 17ος στα συμπληρωματικά προκριματικά. Στην τελική δοκιμασία θα περνούσαν οι πρώτοι 16 αθλητές, αν και με παρέμβαση του Παπαδιαμαντόπουλου και τις προσωπικές του εγγυήσεις γίνεται τελικά δεκτός κατ’ εξαίρεση ο αμαρουσιώτης δρομέας, ο οποίος τρύπωσε κυριολεκτικά από το παράθυρο στο αγώνισμα του Μαραθωνίου των Ολυμπιακών Αγώνων της Αθήνας του 1896!
Την Παρασκευή, 29 Μαρτίου (10 Απριλίου με το νέο ημερολόγιο), και πέμπτη μέρα των Αγώνων, οι στολισμένοι δρόμοι και το κατάμεστο Παναθηναϊκό Στάδιο είχαν γεμίσει από χιλιάδες κόσμο που περίμενε καρτερικά να φανούν οι δρομείς από τον Μαραθώνα. Το αγώνισμα του Μαραθωνίου είχε εισηγηθεί ο γάλλος φιλόλογος Μισέλ Μπρεάλ σε ανάμνηση της διαδρομής του Φειδιππίδη μετά τη Μάχη του Μαραθώνα. Η απόσταση ήταν 40 χιλιόμετρα και ο τερματισμός θα γινόταν στο Παναθηναϊκό Στάδιο.
spproolosgssius4
Κατά το απόγευμα, ακούστηκε ο πολυπόθητος πυροβολισμός που σηματοδοτούσε ότι ο προπορευόμενος μαραθωνοδρόμος είχε φτάσει στη Ριζάρειο Σχολή. Ο δρομέας έφερε πάνω του τον αριθμό 17 και δεν ήταν άλλος από τον Σπύρο Λούη! Κι αυτό κόντρα στις προσδοκίες του κόσμου και των ειδικών ότι πρώτος θα ερχόταν ο έμπειρος Χαρίλαος Βασιλάκος ή ο Ιωάννης Λαυρέντης, που κατείχε εξάλλου και το ρεκόρ της διαδρομής. Ο Λούης έτρεξε συνετά και μέχρι το 37ο χιλιόμετρο πήγαινε δίπλα δίπλα με τον αυστραλό δρομέα, όταν αύξησε τον ρυθμό του και πέταξε προς τη νίκη.
Το πλήθος των 100.000 ανθρώπων παραληρούσε και ζητωκραύγαζε όρθιο, ενώ ο Κωνσταντίνος και ο πρίγκιπας Γεώργιος άρχισαν να τρέχουν πίσω από τον Λούη. Με το που έφτασαν στη γραμμή του τερματισμού, ο λαός σήκωσε τον δρομέα στους ώμους του και τον περιέφερε στον στίβο. Ο καταβεβλημένος αλλά πανευτυχής Λούης οδηγήθηκε μετά τις επευφημίες στα αποδυτήρια, όπου μέσα στην ανθρώπινη μάζα που συνωστιζόταν γύρω του εμφανίστηκε το βασιλικό ζεύγος: η βασίλισσα Όλγα τον φίλησε στο μέτωπο και του χάρισε τα κοσμήματά της, ενώ ο βασιλιάς Γεώργιος τον ρώτησε τι δώρο θα ήθελε για τον άθλο του.
Ο Λούης του ζήτησε μια σούστα και ένα γαϊδουράκι για να μεταφέρει το νερό στα σπίτια της πρωτεύουσας! Την Τετάρτη, 3 Απριλίου 1896, ημέρα λήξης των Ολυμπιακών Αγώνων, έγινε η τελετή απονομής των μεταλλίων στους νικητές όλων των αγωνισμάτων. Ο Σπύρος Λούης, εν μέσω γενικής αποθέωσης στο κατάμεστο Παναθηναϊκό Στάδιο, έλαβε κλάδο ελαίας και το ασημένιο μετάλλιο (χρυσό δεν προβλεπόταν τότε) και ο δεύτερος Χαρίλαος Βασιλάκος τιμήθηκε με ένα δάφνινο στεφάνι.
spproolosgssius6a
Χρόνια αργότερα (4 Νοεμβρίου 1935), ο Σπύρος Λούης θα δώσει συνέντευξη στην εφημερίδα «Αθηναϊκά Νέα» περιγράφοντας τον ιστορικό αγώνα: «Όχι, οι αγώνες άρχιζαν την Κυριακή του Πάσχα και εγώ τη Μεγάλη Πέμπτη δεν είχα ιδέα ότι θα έτρεχα. Εγνώριζα μονάχα ότι ο Παπασυμεών από το Μαρούσι και ο Καλαντζής ή Καρράς από το Χαλάνδρι, επροπονούντο στον Μαραθώνιο και θα έτρεχαν δοκιμαστικώς. Η επιτροπή είχε δηλώσει ότι όποιος τρέξει σε τρεις ώρες και πέντε λεπτά, θα είχε το δικαίωμα να μετάσχει στους Ολυμπιακούς. Πολλοί Μαρουσιώτες πήγαμε να παρακολουθήσουμε τη δοκιμή, στην οποία ο Χαλανδριώτης πέρασε τον Μαρουσιώτη. Γυρίζοντας στο χωριό μας περάσαμε μέσα από το Χαλάνδρι και ακούσαμε κοροϊδίες από τους Χαλανδριώτες για το πάθημα του δικού μας. Δεν μπορούσαμε να το χωνέψουμε και αποφασίσαμε να εκδικηθούμε. Ο Μουσούρης, ο Λαυρέντης, ο αδελφός του Παπασυμεών, εγώ και ένας άλλος κατεβήκαμε το Μεγάλο Σάββατο στην Αθήνα και δηλώσαμε στην επιτροπή ότι θέλουμε να τρέξουμε. Μας είπαν να κάνουμε μία δοκιμή και αν τρέξουμε κάτω από τρεις ώρες και πέντε λεπτά, θα μας εδέχοντο στους Ολυμπιακούς. Οι συγχωριανοί μας έκαναν έρανο και μας αγόρασαν αθλητικά παπούτσια, 25 δραχμές στοίχιζαν τότε. Τη Δευτέρα του Πάσχα ξεκινήσαμε για τον Μαραθώνα».
«Ύστερα από τέσσερις μέρες, πρώτος τερμάτισε ο Λαυρέντης. Εγώ ήλθα πέμπτος γιατί με είχε πιάσει πόνος αλλά ήμουνα στην ώρα μου. Την άλλη μέρα ήμουνα πιασμένος και προσπαθούσα με μασάζ να ξεμουδιάσω. Τρεις μέρες αργότερα, την παραμονή του αγώνα για τους Ολυμπιακούς, πήγαμε στον Μαραθώνα και το βράδυ μας φιλοξένησε ο δήμαρχος. Δεν πίστευα ότι θα κερδίσω γιατί ήμουνα ακόμα πιασμένος. Όταν ήρθε η ώρα, ένας από την Ολυμπιακή Επιτροπή έβγαλε λόγο σε ξένη γλώσσα και ελληνικά και μας είπε πώς εκείνη ήταν η μεγάλη μέρα της Ελλάδος. Δεν καταλάβαινα γιατί ήταν μεγάλη μέρα, το κατάλαβα αργότερα. Εκείνη τη στιγμή, σκεπτόμουν πως ο δρόμος ήταν πολύς και με παρηγορούσε ότι είχα το δικαίωμα να σταματήσω αν έβλεπα πως δεν μπορώ να συνεχίσω».
spproolosgssius8
«Όχι, έως το Πικέρμι, στα μισά του δρόμου, ήμουν έκτος. Πρώτος ερχόταν ο Γάλλος, δεύτερος ένας Αυστραλός και άλλοι. Από το Πικέρμι και ύστερα, άρχισα να τους πιάνω έναν-έναν και στην Αγία Παρασκευή, έφθασα τον πρώτον. Από κει και πέρα διατήρησα την πρώτη θέση». Όσο για το τι ένιωσε μετά τον αγώνα, ο Σπύρος Λούης σημείωσε: «Τίποτα. Πεινούσα. Ύστερα από τόσο δρόμο»…
Τον απίστευτο άθλο του ήρθαν να αμαυρώσουν οι φήμες ότι είχε κλέψει την πρωτιά στον Μαραθώνιο διανύοντας ένα μέρος της απόστασης με κάρο! Οι επικριτές ισχυρίζονται ότι ο θρίαμβος του Λούη ήταν μια σωστή απάτη, θέλοντας τον επισήμως δεύτερο Χαρίλαο Βασιλάκο μεγάλο νικητή της κούρσας. Η υπόθεσή τους στηρίζεται στο γεγονός ότι ο Λούης στα συμπληρωματικά προκριματικά που έδωσε (δεν είχε πάρει μέρος στους επίσημους προκριματικούς) τερμάτισε πέμπτος, αποτυγχάνοντας να πιάσει το χρονικό όριο της πρόκρισης (3 ώρες και 17 λεπτά) κατά 2 λεπτά. H ένσταση που διατυπώνεται λοιπόν είναι πώς κατάφερε ο άπειρος μαραθωνοδρόμος να βελτιώσει τον χρόνο του κατά 20 ολόκληρα λεπτά μέσα σε τέσσερις μόλις μέρες (σημείωσε επίδοση 2 ωρών, 58 λεπτών και 50 δευτερολέπτων);
spproolosgssius5
Παραθέτεται επίσης ότι η κλεψιά ήταν εύκολη υπόθεση στον Μαραθώνιο, μιας και θεατές δεν υπήρχαν καθ’ όλο το μήκος της διαδρομής και η μόνη δικλείδα ασφαλείας ήταν ένα έφιππο επιτελείο που επέβλεπε τους δρομείς, υπεύθυνος για το οποίο ήταν ο μέντορας και φίλος του Λούη, ταγματάρχης Παπαδιαμαντόπουλος. Μέχρι το 15ο χιλιόμετρο είναι γνωστό ότι προπορευόταν ο Βασιλάκος, ενώ ο Λούης ήταν ανάμεσα στους τελευταίους. Η μεγάλη προσπέραση του Λούη έγινε μετά το 37ο χιλιόμετρο, δηλαδή μόλις 3 χιλιόμετρα πριν από το Παναθηναϊκό. Και κάτι ακόμα: ούτε ο δεύτερος Βασιλάκος, ούτε ο τρίτος Σπύρος Μπελόκας (που ακυρώθηκε τελικά όταν αποδείχτηκε ότι είχε διανύσει μέρος της απόστασης πάνω σε κάρο) ούτε ο τέταρτος Γκιούλα Κέλνερ (Ούγγρος) είδαν τον Λούη να τους προσπερνά. Χρόνια αργότερα, όταν ο Βασιλάκος ρωτήθηκε για το θέμα, δήλωσε πως ο Λούης ήρθε «ουρανοκατέβατος».
Όποια κι αν είναι η ιστορική αλήθεια, το πλήθος ήταν κάτι παραπάνω από ικανοποιημένο που το αγώνισμα το κέρδισε Έλληνας. Έτσι εξάλλου υποδέχτηκε τον Λούη στο Παναθηναϊκό Στάδιο, όχι με το όνομά του αλλά με αλαλαγμούς «Έλλην, Έλλην»…

Κατοπινά χρόνια

spproolosgssius9
Μετά τη λήξη των Ολυμπιακών, η φήμη του Σπύρου Λούη εξαπλώθηκε στα πέρατα του κόσμου και η δόξα του γιγαντώθηκε στο εσωτερικό της χώρας μας. Πόλεις και χωριά από όλη την Ελλάδα τον καλούσαν για να τον θαυμάσουν και να τον τιμήσουν, την ίδια ώρα που χιλιάδες φωτογραφίες του τσολιά ταξίδεψαν ως καρτ ποστάλ στις τέσσερις γωνιές του κόσμου. Το αποκορύφωμα της διεθνούς προβολής του έλαβε χώρα στους Ολυμπιακούς του Βερολίνου το 1936, όπου τιμήθηκε από τον ίδιο τον Αδόλφο Χίτλερ. Ο φωτογραφικός φακός απαθανάτισε τον έλληνα μαραθωνοδρόμο να προσφέρει στον Χίτλερ κλαδί ελιάς, ως σύμβολο μιας εύθραυστης ειρήνης που σύντομα θα καταστρατηγούνταν.
spproolosgssius11a
Η επίμαχη φωτογραφία χρησιμοποιήθηκε μάλιστα εκτεταμένα κατά τη γερμανική Κατοχή: όταν η Γκεστάπο έπιανε κάποιον, οι συγγενείς του συνήθιζαν να παραθέτουν την εικόνα ισχυριζόμενοι ότι ο συλληφθείς ήταν συγγενής του έλληνα ολυμπιονίκη! Ο Σπύρος Λούης ήταν πλέον λαϊκός ήρωας και όλοι ήθελαν να του προσφέρουν ένα δώρο, δανειζόμενοι λίγη από τη δόξα του, την οποία ωστόσο αυτός φαινόταν να καταφρονεί!
Από τις εφημερίδες εποχής ανασύρουμε: «Ο κύριος Κυπαρίσσης, πρόεδρος της συντεχνίας αργυροχρυσοχόων, του πρόσφερε μία χρυσή αλυσίδα, ο εισαγγελέας του Αρείου Πάγου, κύριος Τζιβανόπουλος, ένα δαχτυλίδι, ο καφεπώλης Δημήτριος Μπαβέας δωρεάν καφέδες για ένα χρόνο, ο Παύλος Αθανασίου 100 οκάδες κρασί, η ξενοδόχος Δήμητρα Βιβή δωρεάν φαγητό εφόρου ζωής, οι Σιδηρόδρομοι Αττικής δωρεάν εισιτήριο εφόρου ζωής, ο Μιχαήλ Βόδας μια κυνηγετική καραμπίνα και η εταιρεία Σίνγκερ μία ραπτομηχανή»!
spproolosgssius200
Αν και ο δαφνοστεφανωμένος τσολιάς δεν θα ξανάτρεχε ποτέ στη ζωή του. Παρά τη γιγαντιαία φήμη του, επέστρεψε στην ήσυχη καθημερινότητά του ξαναπιάνοντας τη ζωή του από κει που την είχε ακριβώς αφήσει πριν από τον θρίαμβό του στον Μαραθώνιο. Με το γαϊδουράκι και το κάρο που του είχαν κάνει δώρο, συνέχισε να κουβαλά νερό στο Μαρούσι και την Αττική, καθώς είπε όχι σε όλες τις άλλες τιμές, τα δώρα και τις ευεργεσίες.
spproolosgssius10a
Μοναδική μελανή σελίδα στάθηκε μια περίεργη υπόθεση στην οποία βρέθηκε μπλεγμένος το 1926, όταν κατηγορήθηκε για πλαστογράφηση στρατιωτικών εγγράφων. Ο λαϊκός ήρωας παρέμεινε προφυλακισμένος για περισσότερο από έναν χρόνο και η υπόθεσή του προκάλεσε σάλο τόσο στον Τύπο όσο και τον απλό λαό, ώσπου αθωώθηκε τελικά και επέστρεψε στην αφανή ζωή του. Είχε κατηγορηθεί αδίκως.
Η τελευταία του δημόσια εμφάνιση ήταν στην τελετή έναρξης των Ολυμπιακών του Βερολίνου ως επίτιμος φιλοξενούμενος του Χίτλερ. Ο καθημερινός ήρωας Σπύρος Λούης άφησε την τελευταία του πνοή λίγους μήνες πριν από την ιταλική εισβολή, στις 26 Μαρτίου 1940. Και έφυγε από τον κόσμο όπως ακριβώς είχε έρθει, πάμφτωχος και καθαρός. Έζησε το υπόλοιπο του βίου του στο ήσυχο Μαρούσι, εργαζόμενος ως αγρότης, κηπουρός, νερουλάς και αργότερα ως αστυνομικός. Παντρεύτηκε και έκανε οικογένεια.
Ο θρύλος του παρέμεινε όμως αναλλοίωτος και η εικόνα του τσολιά με το μετάλλιο στο στέρνο σφράγισε τα αθλητικά και κοινωνικά ήθη του τόπου μας για περισσότερο από έναν αιώνα…

Πέμπτη 21 Ιανουαρίου 2016

Η σημασία της αγκαλιάς...


Η πιο όμορφη στιγμή για κάθε καινούρια μαμά, είναι η στιγμή αγκαλιάζει το μωρό της. Ύστερα από τόσους μήνες αναμονής, έχει στην αγκαλιά της το πιο γλυκό πλάσμα της ζωής της, το μωρό της. Αυτή η στιγμή της αγκαλιάς όμως, δεν είναι η πιο σημαντική όχι μόνο για τη μαμά, αλλά και για το μωρό.

Η αγκαλιά για ένα νεογέννητο…
Όσο το μωρό βρισκόταν στην κοιλιά σας, μια μεγάλη αγκαλιά για εκείνο, το αμνιακό υγρό ακουμπούσε απαλά το δέρμα του, δημιουργώντας του ένα αίσθημα ασφάλειας και αγάπης καθώς αναπτυσσόταν. Από τότε αρχίζει να δημιουργείται η ανάγκη του να το αγκαλιάζουν και να το χαϊδεύουν. Όταν γεννιέται, το δέρμα του είναι το πιο ευαίσθητο όργανο στο σώμα του, αφού διαθέτει πολυάριθμες νευρικές απολήξεις που το καθιστούν ιδιαίτερα ευαίσθητο στο άγγιγμα. Αυτός δεν είναι ο μόνος λόγος όμως που κάνει πολύ σημαντική την αγκαλιά. Τους πρώτους μήνες της ζωής του, αναγνωρίζει τη μαμά του μυρίζοντάς την και ακούγοντας τον οικείο χτύπο της καρδιάς της, όταν εκείνη το κρατά αγκαλιά. Γι’ αυτό και η αγκαλιά είναι ό,τι πιο σημαντικό για να νιώσει το μωρό κοντά σας, δημιουργώντας του ένα αίσθημα ασφάλειας και αγάπης.

Η αγκαλιά για ένα μωρό…
Οι αισθήσεις ενός μωρού, όχι απλά λειτουργούν όπως ενός κανονικού ανθρώπου, αλλά κάποιες από αυτές λειτουργούν πριν ακόμα γεννηθεί, δηλαδή όταν ακόμα βρίσκεται στην κοιλιά της μητέρας του. Για το λόγο αυτό, η σωματική επαφή και επικοινωνία με το μωρό σας, είναι εξίσου σημαντική. Η αγκαλιά, το χάδι, τα καθημερινά παιχνίδια, είναι μια μορφή επικοινωνίας και μάλιστα πολύ σημαντική για σας και το μωρό σας. Η αίσθηση της αφής, είναι ίσως και η πιο σημαντική. Το μωρό αισθάνεται ό,τι υπάρχει γύρω του. Το χάδι σας όμως και η αγκαλιά σας, είναι ό,τι πιο σημαντικό για αυτό και την ανάπτυξή του.

Η επίδραση της αγκαλιάς στην ανάπτυξη του παιδιού
Καθώς αγκαλιάζετε το μωρό σας, του δημιουργείτε ένα αίσθημα ασφάλειας, νιώθει καλά με τον εαυτό του και τονώνεται η αυτοπεποίθησή του. Η επίδραση της αγκαλιάς όμως δεν σταματά εκεί.
Παίζει σημαντικό ρόλο στην ανάπτυξη του εγκεφάλου του μωρού και του δίνει τις πρώτες βάσεις για το πώς δημιουργούμε υγιείς σχέσεις. Έρευνες έχουν δείξει ότι η έκφραση της τρυφερότητας με αγκαλιές και χάδια, είναι ζωτικής σημασίας για την ανάπτυξη των νευρικών συνάψεων του εγκεφάλου που σχετίζονται με τη διαχείριση του στρες και τη δημιουργία κοινωνικών σχέσεων.
Τα χάδια και οι αγκαλιές μας, κινητοποιούν την παραγωγή ενδορφινών μειώνοντας τα επίπεδα των ορμονών του στρες που κυκλοφορούν στο αίμα βελτιώνοντας τη διάθεσή του περιορίζοντας τα αισθήματα θλίψης και ενισχύοντας το ανοσοποιητικό σύστημα.
Η αγκαλιά αυξάνει την αιμογλοβίνη στο αίμα, δημιουργεί ευεξία και βοηθά να ξεπεραστούν οι φόβοι.
Τέλος, έρευνες του Πανεπιστημίου της Ουάσινγκτον
συνδέουν την τρυφερότητα που έχει εισπράξει ένα παιδί με την ευφυΐα του!

Η αγκαλιά μας λοιπόν, δεν είναι μόνο ο πιο απλός και άμεσος τρόπος να δείξουμε τη στοργή, την αγάπη και το ενδιαφέρον μας στο παιδί μας, αλλά και ένας βασικός παράγοντας για την σωματική και ψυχική του ανάπτυξη.

Όταν δεν θέλει πολλές αγκαλιές;
Όπως όλοι οι άνθρωποι, έτσι και όλα τα παιδιά δεν είναι τα ίδια. Η προσωπικότητά τους είναι διαφορετική. Έτσι ένα παιδί μπορεί να ανυπομονεί να χωθεί στην αγκαλιά μας, ενώ ένα άλλο να μην θέλει πολλές αγκαλιές ή πολλά φιλιά. Σε αυτή την περίπτωση δεν χρειάζεται πίεση. Για κάποιο παιδί, ακόμα και ένα χάδι μπορεί να είναι αρκετό για να νιώσει γεμάτο, ενώ για κάποιο άλλο μπορεί να χρειαστούν πολλές αγκαλιές και χάδια!!! Το σημαντικό είναι, να καλύπτεται το παιδί συναισθηματικά και να του εισπράττει την αγκαλιά μας, στο βαθμό που εκείνο χρειάζεται.

Μεγαλώνοντας…
Ένας άλλος παράγοντας που πρέπει να λάβουμε υπ’ όψιν μας εκτός από την προσωπικότητα, είναι η ηλικία του παιδιού. Από κάποια στιγμή και μετά, το παιδί μεγαλώνει και η εικόνα του στους άλλους, κυρίως στους συνομηλίκους του, το επηρεάζει. Μπορεί λοιπόν να ντρέπονται να πέφτουν στην αγκαλιά σας μπροστά στους φίλους του ή μπροστά σε κόσμο. Συνήθως αυτό ξεκινάει όταν το παιδί μπαίνει στη σχολική ηλικία και μπορεί να αυξηθεί στην προεφηβεία και την εφηβεία. Αυτό όμως δεν πρέπει να μας ανησυχεί. Τι μπορούμε να κάνουμε; Να… προσαρμοστούμε. Είναι σημαντικό να μην χάσουμε την φυσική επαφή με το παιδί μας, γι’ αυτό καλό είναι να προσαρμοστούμε στις ανάγκες της ηλικίας του. Αντί λοιπόν να το πνίγουμε στις αγκαλιές και τα φιλιά, μπορούμε να το αγκαλιάσουμε περνώντας απλά το χέρι μας στους ώμους του, ή να του χαϊδεύουμε απαλά στην πλάτη όταν είναι λυπημένο. Δεν πρέπει να ξεχνάμε, ότι η πίεση δεν έχει καλά αποτελέσματα. Μια καλή κίνηση, είναι να το ρωτάμε πριν το αγκαλιάσουμε αν βλέπουμε πως αντιδρά. Το βασικό είναι να μείνουμε κοντά του, σεβόμενοι όμως τους δικού του ρυθμούς.

Η αγκαλιά για τον άνθρωπο...
Κλείνοντας, ας θυμηθούμε τα λόγια της ψυχοθεραπεύτριας Βιρτζίνια Σατίρ, που θεωρείται από πολλούς η «μητέρα» της οικογενειακής Ψυχοθεραπείας
«οι άνθρωποι χρειαζόμαστε 4 αγκαλιές την ημέρα για να επιβιώσουμε, 8 αγκαλιές την ημέρα για να συντηρηθούμε και 12 αγκαλιές την ημέρα για να αναπτυχθούμε».
Η αγκαλιά λοιπόν, είναι αναγκαία όχι μόνο για τα μωρά, τα παιδιά, τους εφήβους… αλλά και για εμάς τους ίδιους.


Πηγή: http://e-didaskalia.blogspot.gr/2016/01/blog-post_595.html#ixzz3xsokbAjh